Dismissal: unfair, unlawful czy wrongful?

Gdy rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem (dismissal / termination of employment) dotknięte jest wadliwością, można określić je w języku angielskim za pomocą różnych wyrażeń. Najbardziej powszechne to: unfair dismissal, unlawful dismissal, wrongful dismissal. Choć wszystkie wyglądają podobnie, to jednak nie są to wyrażenia synonimiczne. Rozwiązania z zakresu regulacji prawa pracy w krajach common law różnią się między sobą. Dlatego tego typu rozważania powinny opierać się na konkretnym systemie prawnym. W tym wypadku sięgnę do przykładu uregulowań brytyjskich.

Zgodnie z intuicją można oczekiwać, że mowa tu o zwolnieniu, które nie było fair ponieważ nie było ku niemu odpowiednich powodów. Stąd po polsku można je określić jako bezpodstawne rozwiązanie stosunku pracy. Angielski system prawny wypracował 2 testy, które pozwalają na ocenę kiedy zwolnienie może być traktowane jako bezpodstawne.

Pierwszy z nich to Five Fair Reasons test, czyli test pięciu zasadnych powodów, który uzyskał rangę ustawową w ramach the Employment Rights Act (1996). Według tego testu każde rozwiązanie stosunku pracy powinno dać się uzasadnić przynajmniej jednym z pięciu wymienionych w ustawie powodów. Są to:

1. capability czyli niezdolność pracownika do wykonywania obowiązków wymaganych na danym stanowisku pracy,
2. conduct czyli naganne postępowanie pracownika, które daje podstawę do zwolnienia dyscyplinarnego,
3. redundancy czyli zwolnienie spowodowane likwidacją stanowiska pracy,
4. statutory illegality czyli bezprawność ustawowa (gdy przepis ustawy zabrania zawarcia określonej umowy lub unieważnia wcześniej zawartą umowę), lub
5. „inny istotny powód” - kryterium uniwersalne, które jednak może podlegać ocenie sądu.

Drugi z testów to The Advisory, Conciliation and Arbitration Service (Acas) Code of Practice test, czyli kodeks dobrych praktyk wypracowany przez Organ Doradczy, Pojednawczy i Arbitrażowy Korony Brytyjskiej przy rządzie Wielkiej Brytanii. Celem działalności Acas jest poprawa organizacji i życia zawodowego ludności poprzez promowanie dobrych praktyk w zakresie stosunków pomiędzy pracodawcami i pracownikami. Według kodeksu zwolnienie traktowane będzie jako unfair gdy:

1. nie jest sprawiedliwe i uzasadnione biorąc pod uwagę wielkość i zasoby pracodawcy, lub
2. nie przestrzegano sprawiedliwej procedury (zwłaszcza w przypadku zwolnień z przyczyn niezdolności pracownika do wykonywania obowiązków wymaganych na danym stanowisku pracy oraz nagannego postępowania pracownika), lub
3. decyzja o zwolnieniu nie kwalifikuje się jako uzasadniona reakcja po stronie pracodawcy w danych okolicznościach.

Jak sugeruje nazwa jest to niezgodne z prawem bądź bezprawne rozwiązanie stosunku pracy. Ale nie każde. Różni się ono od innych omawianych tu pojęć głównie tym, że bezprawność zwolnienia nie wynika z niespełnienia wymaganej przesłanki ustawowej, ale na naruszeniu konkretnych wartości chronionych przez prawo. Przy wadliwości rozwiązania stosunku pracy określanego jako unlawful dismissal w grę wchodzić może cały wachlarz powodów od dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, stan cywilny, czy wyznanie lub pochodzenie etniczne, aż po szykany z uwagi na działalność związkową poza godzinami pracy. Do tej kategorii zaliczać się będą także zwolnienia pracowników należących do kategorii prawnie chronionych przed zwolnieniem.

Ta nazwa nie jest już tak oczywista w przekładzie. Chodzi tu o wadliwość rozwiązania stosunku pracy wynikającą z naruszenia umowy. Co istotne, wadliwość ta może dotyczyć zarówno naruszenia postanowień umownych, jak i kwestii regulowanych ustawowo, które umowy dotyczą. A zatem, tak jak w przypadkach poprzednio omówionych, to zwolnienie także może stanowić naruszenie prawa, ale tym razem dotyczy ono przepisów regulujących kwestie umów o pracę. Najczęstszym przykładem wrongful dismissal jest brak odpowiedniego okresu wypowiedzenia - niezależnie czy jest on określony w przez strony umowie, czy też nie jest i wynika z przepisu w kodeksie.

W komunikacji z klientem anglojęzycznym specjalistyczne wyrażenia zaczerpnięte z obcego systemu prawnego powinny być stosowane odpowiednio do opisywanego stanu faktycznego, zgodnie z tym co oznaczają one dla klienta w jego rodzimym systemie. Dokonywanie właściwych wyborów w przekładzie prawniczym jest sztuką, której trzeba się nauczyć. Wykładowcy szkoły SAWICKI LLB to czynni zawodowo prawnicy z wieloletnim doświadczeniem w anglojęzycznych kontaktach klienckich. Masz szansę nauczyć się od nich umiejętności, które rzeczywiście przydają się w praktyce zawodowej. Zobacz co dla Ciebie przygotowaliśmy na kursie Angielski dla polskich prawników.